Door: Lotte Blesgraaf

In februari 2022 kopten de kranten dat de economie het hardst gegroeid is in 20 jaar. Nu is dat op zich niet opmerkelijk na 2 jaar van ongekende forse krimp in de economie. Maar inmiddels zitten we alweer ver boven het niveau van 2019. We kopen alsof het een lieve lust is. Klinkt als goed nieuws, maar is dit wel goed nieuws? Want gaat economische groei wel samen met een gezonde planeet?

We lopen tegen de grenzen van onze planeet aan

Als we kijken naar de groei in algemene zin, zien we dat groei nooit een oneindig proces is. In de natuur groeit alles ook niet onbeperkt, bomen groeien niet oneindig hoog, maar worden volwassen en groeien in de breedte. Groeit de boom alleen in de hoogte, dan zal hij breken. Precies dat zien we nu gebeuren in onze economie. Met onze drang naar groei, lopen we tegen de grenzen van onze planeet aan. Ons consumeergedrag en hang naar groter en meer veroorzaakt milieurampen en we kunnen niet anders concluderen dan dat ons huidige systeem niet toekomstbestendig is.

Eveneens in februari, op de 19^e om precies te zijn, werd in Nederland de Dag van het Natuurlijk Kapitaal bereikt. Dat betekent dat we na 50 dagen al meer aan natuurlijke hulpbronnen hebben opgemaakt dan het Nederlandse ecosysteem in een jaar kan vernieuwen. De CO₂-uitstoot en voedselconsumptie hebben het grootste aandeel in onze footprint. We zullen hier wat aan moeten doen.

Consumeergedrag onder de loep

Kunnen we onze footprint verkleinen als we blijven streven naar groei en steeds maar meer en meer willen? Oftewel staat ons economische gedrag in dienst van groei en winst of dient het de mens en planeet? Econoom Kathy Raworth vroeg zich dit ook af. We zien dat, als we ons consumeergedrag niet aanpassen, het erg moeilijk wordt om de doelen te behalen die de Europese Unie heeft gesteld om te verduurzamen. Daarnaast blijkt dat we niet alleen meer kapot maken, we worden niet echt gelukkiger van al dat consumeren. Om meer te kunnen kopen, moet er meer gewerkt worden en blijft er minder tijd over voor ontspanning. Ook weten we dat onze drang naar economische groei zorgt voor een grote ongelijkheid op de aarde. De rijken op de wereld worden rijker, maar de armer worden armer.

De Donuteconomie

Op dit moment meten we onze welvaart met het BBP (Bruto Binnenlands Product), wat volgens Raworth een verkeerd fundament is om op te bouwen. We zullen moeten kijken naar welzijn in plaats van welvaart en zorgen dat welzijn voor iedereen op de planeet gewaarborgd kan worden. Daarvoor is het noodzakelijk dat we allemaal anders gaan kijken naar onze huidige economie. Zij heeft hiervoor het donutmodel ontwikkeld, waarin plaats is voor het welzijn van iedereen en waarin eveneens rekening wordt gehouden met de ecologische grenzen. Het gaat hierin niet meer om groei, maar om balans.

Als we op deze manier kijken naar onze economie, komen we automatisch bij het creëren van circulariteit, waarin diensten en producten langer meegaan, worden gedeeld en hergebruikt. Nog mooier zijn de regeneratieve producten en diensten, waarin er niet alleen gelet wordt op minder slecht, maar juist op het verbeteren van het milieu of het leven op aarde.

Toekomstbestendige bedrijven zijn duurzaam

Zoals Kathy Raworth in haar boek pleit, is de mens niet een homo economicus, maar juist coöperatief en onderling afhankelijk. We zullen allemaal radicaal anders moeten gaan kijken naar onze economie en ons denken en gedrag aanpassen. We zullen behoefte hebben aan betekenisvolle ondernemingen, waar duurzaamheid in de visie en missie staat beschreven. En gelukkig zien we nu al initiatieven waarbij burgers het heft in handen nemen en dat onze jonge generatie hier ook een voortrekker is, met bijvoorbeeld hun voorkeur om bij bedrijven te werken met een maatschappelijke betekenis.

Voor onze toekomst is het van groot belang dat we ons gaan richten op bedrijven met een duurzame instelling. Bedrijven waar rekening gehouden wordt met de mens en de aarde, de plek waar we allemaal afhankelijk van zijn. We zien gelukkig dat er nu al veel duurzame bedrijven zijn zoals de Vegetarische Slager, i-did en Tony Chocolonely. Zij zijn niet alleen idealistisch en duurzaam, ze hebben financieel toegevoegde waarde. Van bedrijven wordt dus zo langzamerhand verwacht dat ze een duurzaam beleid hebben, vanuit de overheid, maar zeker ook vanuit de samenleving.

Winst in een Donuteconomie

Maar hoe komen we dan bij een duurzame samenleving met een Donuteconomie? Mag je dan als bedrijf geen winst meer maken? En dat kan toch allemaal niet zomaar ineens anders? Allemaal terechte vragen, waar je als bedrijf mee kunt zitten. Een verandering van economisch model gaat natuurlijk niet over 1 nacht ijs, maar de coronacrisis heeft ons laten zien dat we kunnen veranderen als we willen. We zagen vliegtuigen aan de grond staan en thuiswerken werd ineens de norm. Het donutmodel doet misschien vermoeden dat er geen winst gemaakt wordt in een Donuteconomie, echter is dat niet per se waar. Wel zou je het woord winst moeten uitdrukken in maatschappelijke bijdragen en niet alleen in geld en zou de nadruk op het eerste moeten liggen en niet op de laatste.

CSRD richtlijn

De eerste stappen naar een donutmodel zetten we al met CSRD, de wetgeving voor bedrijven om vanaf 2024 een maatschappelijk jaarverslag te publiceren en door het verplichte Energielabel C voor bedrijfspanden vanaf 2023. Vanuit de consument zie je een verschuiving in verwachtingen van bedrijven, waarbij inmiddels bijna de helft van de consumenten het belangrijk vindt dat bedrijven waar zij producten van kopen, duurzaam zijn. Hoe we ons precies gaan bewegen naar een nieuw economisch model, is nog niet duidelijk, maar dat we moeten gaan bewegen wel.

Heb jij als bedrijf hulp of tips nodig? Wij bij SUB staan altijd voor je klaar.